Building Change heeft het naar aanleiding van de wetsconsultatie ‘Klimaatplan 2025-2035′ het desbetreffende Klimaatplan van het nieuwe kabinet grondig geanalyseerd. Hoewel het plan kansen biedt voor een duurzame transitie en rechtvaardigheid als leidend principe benoemt, schiet het nog tekort in de noodzakelijke koppeling tussen nationale en mondiale doelstellingen. Building Change identificeert een aantal zorgwekkende aspecten in het Klimaatplan, die vooral wijzen op een gebrek aan beleidscoherentie en aandacht voor de zogeheten ‘dimensie elders’—de impact van Nederlandse klimaatmaatregelen op andere landen en vooral op het mondiale zuiden. Building Change roept op tot een aanscherping van het plan, waarbij meer aandacht wordt gevraagd voor mondiale verantwoordelijkheid.
- Maak grondstoffenbeleid echt duurzaam
Hoewel het Klimaatplan sterk inzet op emissiereductie binnen Nederland, ontbreekt een samenhangend beleid voor duurzaam grondstofgebruik. Nederland is grotendeels afhankelijk van de import van (kritieke) grondstoffen uit ontwikkelingslanden. Hoewel deze import bijdraagt aan verduurzaming in Nederland, legt het tegelijkertijd aanzienlijke druk op lokale ecosystemen. Het Klimaatplan bevat geen concrete maatregelen voor duurzame inkoopcriteria of voorwaarden die deze milieubelasting elders verminderen. De nationale grondstoffenstrategie erkent daarentegen wel het belang van de verduurzaming van mondiale grondstofketens en verantwoorde winning van grondstoffen, met name in ontwikkelingslanden, en legt nadruk op gelijkwaardige partnerschappen in dit proces. Door deze visie niet te integreren in het Klimaatplan, wordt de geloofwaardigheid van het Nederlandse klimaatbeleid aangetast en blijft de Nederlandse productie en consumptie bijdragen aan de uitputting van grondstoffen en ecologische schade in het mondiale zuiden.
- Zorg voor voldoende klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden
Een effectieve wereldwijde klimaatstrategie vraagt om voldoende financiering en technologische steun voor ontwikkelingslanden. Deze landen dragen het minst bij aan klimaatverandering, maar worden disproportioneel hard getroffen door de gevolgen. Rijkere landen moeten hierbij hun internationale verantwoordelijkheid nemen, waaronder Nederland. Nederland heeft een hoge CO2-uitstoot en staat op plek 162 van de 167 van de spillover-index. De spill-over index geeft aan hoe beleid van het ene land negatieve gevolgen heeft in andere landen. Gezien zijn grote mondiale impact zou Nederland zijn klimaatfinanciering daarom moeten verhogen. Helaas blijft het Klimaatplan vaag over deze verplichtingen en raakt de benodigde financiering door de stapeling van bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking steeds verder uit zicht.
- Kom met een gerichte strategie om Carbon Leakage te voorkomen
Het kabinet benadrukt in het Klimaatplan het belang van een gelijk speelveld binnen Europa om te voorkomen dat Nederlandse bedrijven benadeeld worden door strengere klimaatregels. Hoewel het risico van ‘carbon leakage’ terecht als prioriteit wordt genoemd, biedt het plan geen duidelijke strategie om dit effectief aan te pakken. Echter zijn er wel diverse maatregelen geïntroduceerd door de Europese Unie om dit risico te beperken, zoals vrije emissierechten voor kwetsbare sectoren en het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), dat zorgt voor een eerlijke concurrentiepositie door CO2-kosten ook op importen toe te passen. Zonder heldere strategie in het Klimaatplan blijft het risico dat bedrijven zich verplaatsen naar minder gereguleerde landen bestaan. Op die manier vermindert de mondiale uitstoot niet, maar verschuift het alleen. Internationale samenwerking en afspraken is hierbij essentieel.
- Focus niet alleen op nationale, maar ook mondiale emissiereductie
Het Klimaatplan focust uitsluitend op de vermindering van emissies binnen Nederlandse landsgrenzen. Maatregelen die wereldwijd een reductie zouden realiseren – bijvoorbeeld via circulaire import praktijken of investeringen in duurzame productie in ontwikkelingslanden – worden niet meegenomen in de nationale emissierapportage. Dit ontmoedigt beleid dat bijdraagt aan mondiale reducties, terwijl dit essentieel is voor het oplossen van de klimaatcrisis.
- Pak een voortrekkersrol in de internationale gemeenschap om internationale beleidscoherentie te bevorderen
Hoewel het Klimaatplan inzet op de stimulering van innovatie en technologische ontwikkeling, vooral in verband met koolstofverwijdering, blijft de visie beperkt tot Europese samenwerking. Nederland heeft de kans om wereldwijd leiderschap te tonen en een voortrekkersrol te spelen, maar de visie voor mondiale leiderschap ontbreekt. Het kabinet lijkt terughoudend in het bevorderen van internationale beleidscoherentie en lijkt te kiezen voor een afwachtende rol. Voor echt impactvol klimaatbeleid zou Nederland een ambitieuzere benadering moeten kiezen om duurzame technologieën wereldwijd te stimuleren en te verspreiden.
Conclusie
Het Klimaatplan 2025-2035 laat een kloof zien tussen ambitie en daadwerkelijke uitvoering, vooral waar het internationale verantwoordelijkheid betreft. Hoewel rechtvaardigheid een leidend principe wordt genoemd, blijven de negatieve gevolgen van Nederlands beleid op andere landen grotendeels onbenoemd. Daarnaast vereist mondiale gelijkwaardigheid meer dan woorden: concrete maatregelen en actie zijn nodig. Juist die ontbreken in dit Klimaatplan volgens Building Change.